Deze prent is er één uit de reeks In huis
Simone de Beauvoir schreef het al: “Je bent niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt”. En dat denk ik nou ook. Mannen en vrouwen verschillen niet zoveel. Ja, lichamelijk is er wel een verschil en dat zal ook op gedrag invloed hebben. Maar dat staat in geen enkele verhouding tot de grote kloof die door de eeuwen heen gecreëerd is tussen de twee. Gender is toch vooral een sociaal construct.
Culturele spiegel
Zo’n sociaal construct is een stapel eigenschappen en kenmerken die als een culturele spiegel zijn. Sommige eigenschappen zijn helder geformuleerd en andere vullen ongezien de ruimtes tussen de woorden. Het is een kader dat invloed heeft op wat je doet en laat, waar je kansen ziet en waar niet.
Allerlei wetenschappelijk onderzoek laat zien dat verschillen in kunde en gedrag niet zo binair zijn, er is sprake van een as waarlangs sommige eigenschappen wat vaker voorkomen bij vrouwen en anderen bij mannen. Het drukst is het in het middengebied van de as. Wat blijkt, het verschil tussen mensen onderling is groter dan dat tussen vrouwen en mannen. De een houdt meer van koekjes en de ander van taart.
Een vrouw is dus óók een sociaal construct. Hé, een man net zo goed. En hier mis ik wat mannelijk perspectief op de zaak. Mijn ervaring is dat vrouwen bij zelfreflectie meteen hun positie in de samenleving, hun rol ten opzichte van de ander onder de loep nemen. Onderwerp is wie ze zijn als persoon, moeder, vriendin, maar ook op wiens schouders ze staan en hoe dat invloed heeft op wie ze nu zijn. Ook mannen doen aan zelfonderzoek, maar mijmeren over wie ze zijn en doen in het grotere verband van een samenleving? Daar hoor ik ze zelden over. Welke rol de groep waartoe ze behoren in de geschiedenis heeft ingenomen en wat dat betekent voor hen, nu? Kortom, welke fundamenten er staan onder het huis waarin hij leeft. Ik constateer een enorme blinde vlek bij ‘de man’. Het is als de dode hoek van een vrachtwagenchauffeur.
Onze geschiedenis kent vele dieptepunten, maar vrouwenhaat is er toch duidelijk een van. Sterker, het is nog steeds niet ver weg. Hoe verdrietig is het voor vrouwen in Afghanistan waar de misogynie zo openbaar en boosaardig is. Religie blijkt maar al te vaak een kanaal voor dit perverse gedrag van mannen. Maar ook in een kleinere vorm en dichterbij is het aanwezig, de treiterijen die vrouwelijke politici ervaren vanwege hun vrouw-zijn is slechts een van de vele voorbeelden.
Met elkaar veranderen
Seksisme is als racisme. Dit jaar is de invloed van slavernij op wat mensen die in hun familie een geschiedenis hebben van tot slaafgemaakten onderwerp van gesprek. Deze pijn ijlt nog generaties na en dat niet alleen, de blik van onze voorouders heeft ook onze blik gekleurd. Bewustwording van dat wat was, benoemen, erkennen van dat wat nog speelt is een eerste stap in een veranderingsproces, wat een gezamenlijke weg moet zijn.
Ik haal dit aan omdat een soortgelijk proces ook in het seksisme debat van belang is. Onderzoeken, erkennen, benoemen is essentieel. Maar omdat mannen zich niet verantwoordelijk willen voelen voor de capriolen van andere mannen, is praten over de rol van mannen in de geschiedenis en hoe dat nu nog reflecteert bij hen vaak taboe. De privileges die daarbij horen, het verschil in perspectief, hoe de kaarten zijn geschud. Ze schieten al gauw in het defensief. En dat begrijp ik ook wel. Het is lastig schakelen tussen jezelf als individu en het sociale construct waartoe je behoort. Zeker als je er niet direct een belang bij hebt. Maar dat belang hebben mensen wel degelijk allemaal. Pas als ook mannen meepraten over dit onderwerp, zich verantwoordelijk voelen voor verandering, kunnen we wat poorten afsluiten en nieuwe openen.
